Osmanlı’da 1 Mayıs Nasıl Kutlanırdı?

İşçinin 8 saat mücadelesi: 1 Mayıs’ın kökenleri nelerdir? 8 saatlik işgünü kavramı ilk kez Robert Owen tarafından 1817 yılında İngiltere’de dile getirildi. Owen’ın sonraları slogana dönüşen formülü şöyleydi: 8 saat iş, 8 saat uyku, 8 saat canımız ne isterse… Rosa Luxemburg 1894′te kaleme aldığı metinde şöyle anlatıyor 1 Mayıs’ın doğuşunu: “Sekiz saatlik işgününü kazanmanın bir aracı olarak bir işçi bayramı kutlamasının kullanılması fikri ilk olarak Avustralya’da doğdu. İşçiler 1856′da, sekiz saatlik işgünü talepli bir gösteri olarak, mitingler ve kutlamalar eşliğinde bir günlük genel grev yapmaya karar verdiler. Bu kutlamanın tarihi de 21 Nisan olacaktı. İlk başta, Avustralyalı işçiler bunu sadece 1856 yılı için düşündüler. Fakat bu ilk kutlama Avustralya’nın işçi kitlelerini ateşleyip yeni bir heyecana iterek, üzerlerinde o kadar güçlü bir etki yaratmıştı ki, bu kutlamanın her yıl yapılmasına karar verildi. Avustralyalı işçileri ilk örnek alan Amerikalılar oldu. 1886′da 1 Mayıs’ın genel grev günü olmasına karar verdiler…” Haymarket Olayı Bundan tam 128 yıl önce ABD’deki genel greve 350 bin, bazı kaynaklara göre yarım milyona yakın işçi katıldı. Grev ve gösteriler 1 Mayıs'tan sonra da devam etti. 3 Mayıs 1886’da Chicago’daki McCormick fabrikasında, en az altı işçinin hayatını kaybettiği bir çatışma yaşandı. Ertesi gün polis saldırısını protesto etmek için Haymarket Alanı'nda yapılan gösteride polis saflarının önünde patlayan bomba sonucu 7 polis hayatını kaybetti. Geri kalan polisler protestoculara ateş açtı. Belirsiz sayıda protestocu öldü ve yaralandı. Grevi örgütleyen sekiz kişi mahkemeye çıkartıldı. Zanlılarla bombalı saldırı arasında herhangi bir bağlantı kurulamadı ancak hepsi suçlu bulundu ve 4’ü idam edildi. Biri hücresinde ölü bulundu ve kayıtlara intihar olarak geçti. İşçi önderlerinin idamından iki yıl sonra, 1889'da toplanan 2. Enternasyonal'in Paris Kongresi'nde 1 Mayıs birlik, mücadele ve dayanışma günü olarak kabul edildi. Karmaşık 1 Mayıs tarihimiz Peki Osmanlı’da 1 Mayıs ilk kez ne zaman kutlandı? Bu tarihçiler tarafından yıllardır tartışılan bir konu. Çok yakın geçmişe kadar genel kanı ilk olarak Üsküp'te kutlandığı yönündeydi. Ancak yukarıda görmüş olduğunuz Disk Genel-İş Sendikası’nın arşivinde yer alan bildiriye ve tarihçi Dr. Oktay Gökdemir'in verdiği bilgilere göre ilk 1 Mayıs, 1906'da Basmane Altınpark’taki bir çınar ağacının altında kutlandı. Bildirinin günümüz Türkçesine çevirisi şu şekilde: Yurtsever Kardeşlerim! Şerefli Gazete Çalışanları! Haberiniz olsun ki, 1 Mayıs Dünya İşçileri Bayramı münasebetiyle amele kıraathaneleri civarındaki tren istasyonu mevkiinde toplantı ve gösteri vardır.