'Evrim' Öğrencilere Ağır Mı Geliyor?

Müfredat değişikliği, ortaöğretim düzeyindeki öğrencilere Evrim Kuramı’nın ağır geleceği ileri sürülerek yapıldı. Peki diğer ülkelerin müfredatında “evrim” nasıl ve hangi eğitim seviyelerinde yer alıyor? Önceki yıllar lise son sınıf biyoloji dersinde yer alan “Hayatın başlangıcı ve evrim” ünitesi, eğitim programından çıkarılmıştı. Türkiye’de evrim teorisinin lise eğitim müfredatından kaldırılması sadece ülkemizde değil, dünya basınında da geniş yankı bulmuştu. Milli Eğitim Bakanı İsmet Yılmaz ise “Biz evrime karşı değiliz" demiş ve eklemişti: "Bu konu bu eğitim seviyesinde verilmesin, bir sonraki eğitim seviyesinde verilsin” Gazetecilerin sorularını yanıtlayan Yılmaz, yeni müfredata ilişkin tartışmalara şöyle açıklık getirmişti: “Biz evrime karşı değiliz. Bilim bir şey diyorsa buna karşı olabilmek mümkün değil. Biz sadece ‘Öğretilecek o kadar konu var ki, bu konu bu eğitim seviyesinde verilmesin, ortaöğretimin üstünde verilmesi uygundur' diyoruz." İran, Suriye, Finlandiya, İngiltere… Peki bu ülkelerin eğitim müfredatında “evrim” nasıl ve hangi seviyelerinde yer alıyor? KAOS GL, Türkiye’nin önde gelen biyoloji ve antropoloji bölümlerinin, Şubat 2017 tarihinde Milli Eğitim Bakanlığı’na verilmek üzere hazırladığı “Zorunlu Eğitim Müfredatında Evrimsel Biyoloji Konusunun Yer Almasının ve Kapsamının Arttırılmasının Gerekliliği Hakkında” başlıklı raporundan derledi. Finlandiya’da doğa ve ekoloji eğitimi, okul öncesi eğitimde başlıyor. Örneğin iklim olarak soğuk ve kış mevsiminin uzun geçtiği Finlandiya’da, kış uykusuna yatan hayvanların bu adaptasyonu ve ekolojik avantajları basit evrim mekanizmaları anlatılarak öğretiliyor. Evrim Kuramı, 7. sınıftan itibaren (13 yaş grubu) kapsamlı ve detaylı bir biçimde irdelenmeye başlıyor. İran’da ortaöğretim ders kitaplarında evrim anlatılıyor. İran’da ilköğretim 5. sınıfta dünya tarihi konusunda fosillerden bahsediliyor. Ortaöğretim son sınıfı öğrencileri biyoloji derslerinde “Yaşamın Kökeni” ana başlığı altında, türleşme ve evrim, popülasyon genetiği, popülasyon dinamikleri gibi başlıklar altında hem evrim hem de popülasyon genetiğini öğreniyorlar. İngiltere’de ilkokuldan itibaren evrim anlatılıyor. İngiltere ilköğretim 3. sınıfta fosillerle tanışan öğrenciler, 4. sınıftan itibaren canlıların sınıflandırılmasını, insan türünün de hayvanlar aleminin bir üyesi olduğunu öğreniyor. İngiltere’de 7 ve 9. sınıflarda biyoloji dersinde “Genetik ve Evrim” ana başlığı altında türleşme, varyasyon, doğal seçilim, genetik sürüklenme gibi evrimsel mekanizmalara, bunu takip eden seviyede ise “Evrim, Kalıtım ve Varyasyon” başlığı altında genom ve çevre etkileşimi, genetik varyasyon, evrimin kanıtları ve yapay seçilim konularına geniş yer veriliyor. ABD’de ortaokul müfredatında “doğal seçilim” yer alıyor. ABD’de müfredat eyaletler arası farklılık gösterse de yirmi altı eyaletin ortaklaştığı "Yeni Nesil Bilim Standartları"na göre evrim konusu, yaşam bilimlerinin dört ana fikrinden birisi olarak, ilkokul ikinci sınıftan itibaren işleniyor. Ortaokul düzeyinde evrim kapsamında, canlıların ortak atadan geldiklerinin kanıtı, doğal seçilim, adaptasyon, insanlar ve biyoçeşitlilik anlatılıyor. Lise seviyesindeki müfredatta ise evrim mekanizmaları hakkında daha detaylı konular yer alıyor. Kanada müfredatta evrime detaylı bir biçimde yer veriyor. Kanada’da, 11 -12. sınıflarda “Evrim” konularına geniş ve detaylı bir biçimde yer veriliyor. Öğrencilere, soyları tükenmiş ve soylarını devam ettirebilmiş canlıların geçirdikleri evrimsel süreçler, bu süreçlerin arkasındaki evrimsel mekanizmalar ve evrimsel bakış açısının günümüzde nasıl ve hangi alanlarda kullanıldığı aktarılıyor. Portekiz evrim konularını ortaöğretimde veriyor. Mısır ve Pakistan’da, devlet okullarının fen bölümündeki öğrencileri için 10. sınıfta zorunlu ders olan biyoloji müfredatında evrim kuramı yer alıyor. Malezya’da 12. ve 13. sınıflarda medikal eğitim müfredatında evrim kuramı yer alıyor. Suriye’de devlet okullarının fen bölümündeki öğrencileri için 10. sınıfta zorunlu ders olan biyoloji müfredatında evrim kuramı yer alıyor. Ayrıca 12. sınıf biyoloji dersinde evrim kuramı detaylandırılıyor. Pakistan’da sadece medikal eğitim alanları içeren 12. sınıf müfredatında evrim kuramı yer almakta. Rusya’da ders programında 6. sınıftan itibaren biyolojik evrime referanslar yer alıyor. Evrim kendi başına bir konu olarak ise 11. sınıfta işlenmekte. Ukrayna’da da Rusya ile aynı şekilde evrim anlatılıyor. Ancak, Ukrayna’daki ders kitaplarında modern sentez çok daha iyi açıklanıyor ve makroevrim ile kıta kaymalarına daha çok yer veriliyor.