7 Soruda Organik Tarım!

Organik tarıma yönelik birçok sorunuzun cevabı haberimizde. Son yıllarda organik kavramı herkesin dilinde. Organik ürünlere de her gün bir yenisi ekleniyor. Peki bu ürünleri tanıyor muyuz? ‘Organik’ kavramını yeterince biliyor muyuz? Buğday Ekolojik Yaşamı Destekleme Derneği’nin National Geographic Türkiye işbirliğiyle hayata geçirdiği 101 Soruda Organik Ürün Rehberi’nden sizin için 7tanesini seçtik. İşte karşınızda mini bir organik rehber... Organik tarım nedir? Organik tarım, tüm canlılara ve çevreye dost üretim sistemlerini içeren; yetiştiricilikte, insana ve çevreye zararlı sentetik kimyasal ilaç, hormon ve gübrenin kullanılmadığı bir tarım yöntemi. Ancak organik tarımın, sadece tarımsal girdi yöntemiyle sınırlandırılması doğru olmaz. Organik tarım, aynı zamanda çiftçiliğin yönetiminden ürünlerin pazarlanmasına kadar, kendi özel prensip ve uygulamaları olan, sürdürülebilir ve izlenebilir bir tarım yöntemi. Organik yetiştiricilikte üretimle ilgili tüm faktörler bir bütün olarak ele alınıyor ve tarım işletmelerinin kendine yeterliliği öncelikli. Bunun için toprak, bitki, hayvan ve insan arasındaki doğal döngünün işlerliği gözetilerek kullanılan doğal kökenli hammaddelerin, mümkün olduğunca işletmenin içinden veya yakın çevresinden sağlanması amaçlanıyor. Organik üretim, çiftlikte kullanılan girdilerin (tohum, gübre, ilaç vb.) doğal çevreyi tehdit eden etkilerinden kaçınmayı taahhüt ediyor. Organik tarımda, tohumdan tüketiciye ulaşıncaya kadar tüm aşamalar (yetiştiricilik, işleme, paketleme, etiketleme, depolama vb.) Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’nın yetkilendirdiği kontrol ve sertifikasyon kuruluşlarınca (KSK) denetleniyor. Organik ürün nedir? Tohumdan hasata, hasattan son kullanıcıya ulaşıncaya kadar olan bütün aşamalarında, insana ve ekosisteme zararlı kimyasallar girdi, katkı maddesi ve işlem/yöntem kullanılmadan üretilen kontrollü ve sertifikalı ürünler “organik ürün” olarak adlandırılıyor. Organik ürünler kanun ve yönetmeliklerce tanımlı şartlar dahilinde, tüm süreçte izlenebilirliğin sağlandığı her bir verinin kayıt altına alındığı bir tarım yöntemiyle üretiliyor. Türkiye’dekı tarım alanlarının ne kadarında organık tarım yapılıyor? 1970’li yıllarda başlayan organik tarımdaki gelişmelere uygun olarak, Avrupa ülkeleri Türkiye’den ekolojik ürün talep etmeye başladı. 2011 yılı verilerine göre, Türkiye’de 42 bin 460 çiftçi, 442 bin 581 hektarda organik tarım yapıyor. Bu da Türkiye’deki tarım alanlarının yaklaşık yüzde 1.81’ini oluşturuyor. Doğadan toplama ürünler organik sertifikası alabiliyor mu? Şartları neler? Ormanlarda, doğal ve tarımsal alanlarda doğal olarak yetişen bitkilerin (ya da çiçek, kök gibi kısımlarının) toplanması, doğadan toplama olarak adlandırılıyor. Bu ürünlerde geçiş süreci uygulanmıyor ve organik ürün statüsünde değerlendirilerek pazarlanabiliyor. Bu ürünlerin organik olarak sertifikalandırılması için bazı şartların yerine getirilmesi gerekiyor; toplama alanına, toplama işleminden 3 yıl öncesine kadar olan süreçte herhangi bir sentetik kimyasal gübre ve ilaç uygulanmamış olması gibi... Toplama yapabilmek için resmi bir kurumdan toplama izni alınması da gerekiyor. Bu ürünlerin toplandığı alanlarda, son 2 yıl içerisinde yangın yaşanmamış olması, doğal yaşam dengesinin ve türlerin korunması gibi şartlar da aranıyor. Doğadan toplamada da yetiştirmede geçerli olan kontrol, kayıt ve sertifikasyon sistemi uygulanıyor. Organik ürün ile doğal, yüzde 100 naturel veya hormonsuz ürünler arasında fark var mı? Pazarlarda, dükkânlarda ya da kırsalda yol kenarlarında sıkça karşılaştığımız doğal ürün, köy ürünü, naturel ürün, hormonsuz, arılı ürün, hakiki ürün, saf ürün, yüzde 100 naturel gibi ifadeler bir ürünün organik olduğu anlamına gelmez... “Bir ürünün doğal ürün olduğundan nasıl emin oluruz?” Bu noktada, uluslararası düzeyde ilke, kriter, standart ve yönetmeliklere gerek duyuluyor. Bu ortak kuralları ve dili oluşturmak da kendi başına yeterli değil. Bu ürünlerin bu sisteme göre yetiştirildiğinin, üretildiğinin kontrol edilmesi, belgelenmesi, etiketlenmesi, ayrıca bu belge ve etiketlerde bir standart ve ortak dil olması gerekiyor. Organik ürünlerin doğal ürünlerden farkı nedir? Doğal ürün olarak adlandırılan gıdaların resmi veya genel bir tanımı, kriteri, standardı ve yönetmeliği bulunmuyor... Herhangi bir denetime ve belgeye tabi olmayan doğal ürünlerin gerçek olup olmadığı, tamamen kişisel bilgiye, deneyime ve güvene dayalı. Oysa organik ürünlerde sentetik kimyasal girdilerin kullanılıp kullanılmadığı, üretimden son kullanıcıya ulaşıncaya kadar her aşamada kontrol edilerek belgelendiriliyor, yani sertifikalandırılıyor. Organik ürünler 5262 sayılı Organik Tarım Kanunu ve Organik Tarımın Esasları ve Uygulamasına ilişkin Yönetmelik’e uygun olarak organik tarım esaslarına göre yetiştiriliyor, işleniyor, depolanıyor, ambalajlanıyor, etiketleniyor ve pazarlanıyor. Organik üretim ve ürün sertifikalarının geçerlilik süresi var mı? Ne kadar? Sertifikaların geçerlilik süresi 12 ay. Sertifikanın geçerliliğini bitmeden belgenin yenilenmesi amacıyla, daha önce yapılan işlemlerin tekrarlanması gerekiyor.