Ancak bazılarımızın bu eylemle ilgili göz önünde bulundurması gereken bir takım ekstra şeyler söz konusu. Nereye, nasıl gidileceğine karar vermek herkes için kolay bir seçim olamayabiliyor bazen. Çoğu otizmli çocuk için evden uzakta olmak, belli bir rutinin dışına çıkmak anlamına geliyor. Bu da bir takım problemlerin önünü açabiliyor. Bu noktada ebeveynlerin doğru planlama ve düzenleme yaparak, çocuklarının bu duruma uyum sağlamasına yardımcı olmaları gerekiyor. Otizmli bir çocukla seyahat etmek, bizlerin düşündüğünden çok daha hassas bir konu. Zira organize bir şekilde yaşamaya alışmış bir çocuğun bilinmeyen bir çevreye girmesi oldukça farklı bir deneyim. Ancak hiçbir şey imkansız olmadığı gibi, her şey bu kadar zor olmak zorunda da değil. Hem yolculuğunuzu çocuğunuz için zevkli bir hale getirebilmeniz hem de bu konuyla ilgili farkındalık yaratabilmek adına birkaç ipucu paylaşmak istedik sizlerle.

Öncelikle Otizmin Ne Olduğunu Anlayalım

Otizm, doğuştan itibaren var olan, ancak genellikle yaşamın ilk 3 yılında fark edilen karmaşık bir gelişimsel bozukluk olarak tanımlanıyor. Otizmin, beynin yapısını veya işleyişini etkileyen bazı sinir sistemi problemlerinden kaynaklandığı düşünülüyor. Çocuğun çevresi ile yeterli sosyal ilişki kuramaması, dil-iletişim alanında belirgin gelişimsel sorunlar göstermesi ve takıntılı davranış biçimlerine sahip olması, otizm teşhisinde öne çıkan nedenler arasında gösteriliyor. Günümüzde doğan her 68 çocuktan 1'ine otizm teşhisi konuluyor. Ülkemizde ise 0-18 yaş arasında yaklaşık 352.000 otizmli çocuk ve genç bulunuyor.

Neden Bu Kadar Hassas Bir Konu?

Ne yazık ki bazı ebeveynler, otizm spektrumu taşıyan çocuklarını topluma karıştırmaktan endişe duyabiliyorlar. Haliyle ailece tatile gitmek gibi aktiviteler akıllarının ucundan bile geçmiyor. Çocuklarının kalabalık bir ortamda sergileyebileceği davranışlar bu endişelerin en büyük nedeni arasında gösteriliyor. Bununla birlikte insanlar tarafından çocuğa atılan herhangi bir bakış, yargılayıcı bir tutum ya da nezaket kuralları dışındaki yorumlar da ebeveynleri dışarıya karşı önyargılı hale getiriyor. Sonuç olarak ebeveynler de çocuklarını evde tutmayı ve rutinin dışına çıkarmamayı tercih edebiliyor. Ancak şu unutulmamalı ki; otizm yaşam boyu devam eden bir süreç. Bu noktada hayatın gerisinde durmak ne ebeveyn için ne de çocuk için yararlı değil.

Gidilecek Yere Karar Verme Süreci

Tatil, otizmli çocuk için zor bir geçiş sürecidir. O'nu çok iyi tanımanız ve ihtiyaçlarını tam olarak anlayabilmeniz çok önemli. Şunu bilmelisiniz ki otizmli çocuklar adeta birer stres mıknatısı gibidirler. Başkalarının stresli olup olmadığını hissedebilirler. Bununla birlikte günlük akışın bozulduğunu fark etmeleri de çok uzun sürmez. Bu nedenle daha planlı, telaşsız ve sakin bir rota belirlemeniz gerekiyor. Elbette ki çocuğunuzun nelerden keyif aldığını da göz önünde bulundurmalısınız. Nereye gidecek olursanız olun, bu yerin çocuğunuzun zevk alacağı bir aktiviteye elverişli olmasına dikkat edin. Ve hiçbir şekilde O'na aşırı yüklenmeyin.

Konaklama Yapılacak Otel Seçimi

Öncelikle çocuğunuzun endişe duyabileceği ve hem duygusal hem de somut olarak ihtiyaç duyabileceği şeylerin üzerine kafa yorun. Sonrasında ise buna göre seçtiğiniz otellerin sağlanan imkanlarına, engelli bireyler için elverişli olup olmadığına bir bakın. Personelin, genel olarak otizm ile ilgili nasıl bir tutum sergilediğini öğrenin. İhtiyaç anında vakit geçirebileceğiniz sessiz bir alanı olup olmadığını da göz önünde bulundurun.

Hazırlık Aşaması Zamana Yayılmalı

Öncelikle çocuğunuza tatil fikrini çok önceden aşılamaya başlamalısınız. Çocuğunuzun beklentilerini öğrenmeli, yolculuk esnasında üstlenmesi gereken rolü sıralı olarak ona aktarmalısınız. Bu, otizmli çocuğunuzun zaman içerisinde stresini azaltmasına yardımcı olacaktır. Bununla birlikte havayolunu, konaklayacağınız oteli, gideceğiniz restoranları arayıp, otizmli bir çocukla seyahat edeceğinizi önceden bildirebilirsiniz. İhtiyaçlarınızı belirtebilir ve gerek duyduğunuzda ekstra yardım talebinde bulunabileceğinizi aktarabilirsiniz.

Özel Gereksinimler Unutulmamalı

Çocuğunuzun ihtiyaç duyabileceği hiçbir şeyi geride bırakmamaya özen gösterin. Bunun için bir kontrol listesi oluşturabilirsiniz. Bazı durumlarda ödüllendirmek amacıyla kullanabileceğiniz birkaç şeyi de yanınızda bulundurabilirsiniz. Otizmli çocuklar, sevdikleri şeyleri geride bırakamazlar zira sevdikleri şeyi her ne ise kendisinin bir uzvu gibi görür. Tüm bunların yanı sıra yolculuk esnasında çocuğunuzu oyalayacak MP3 çalar, DVD, kitap, oyuncak, atıştırmalık, vs. gibi eşyalarınızı da yanınıza alabilirsiniz. Olur da en sevdiği eşyalarını unuttuğunuzu düşünecek olursa, onları paketlediğinizi göstererek endişesinden kurtarabilirsiniz.

Bir Kimlik Hazırlamak Yararlı Olabilir

Bu, çocuğunuzun güvenliği için oldukça önemli bir madde aslında. Otizmli çocukların bazıları, sürekli olarak yetişkin gözetiminde olmaktan bunalıp kaçma eğilimi gösterebilirler. Hele ki çocuğunuz sözlü olarak hiçbir şekilde iletişim kuramıyorsa, durum ehemmiyetini daha da artırabilir. Seyahatiniz sırasında çocuğunuzun iletişim bilgilerini, ismini ve durumunu anlatan bir bileklik ya da kolyeden yardım alabilirsiniz. Eğer çocuğunuz takı takmaktan hoşlanmıyorsa ayakkabı bağcığına, fermuarına tutturabilir ya da cebine koyabilirsiniz.

Belli Rutinler Bozulmamalı

Mesela her gün aynı saatte uyumalarına dikkat etmek gibi bozulmaması gereken rutinler var. Tatil zaten belli bir rutinin dışına çıkmak ancak tatilde de kendi rutininizi oluşturabilirsiniz. Zaten tatil planınızı birkaç hafta önceden çocuğunuza empoze etmeye başlamıştınız. Şimdi sıra olabildiğince o planın dışına çıkmamaya geliyor. Yani sabahları yüzmek, güneşlenmek, öğle yemeği, biraz uyku, akşamüstü biraz yürüyüş, akşam yemeği, vs. gibi bir plan oluşturmalı ve o plana sadık kalmalısınız.

Uçakla Seyahat Edecekseniz…

Check-in düzenlemeleri ile ilgili havayolu şirketinizle görüşmekten çekinmeyin. Sizin için özel bir kontrol ayarlayabilir ya da bekleyebileceğiniz daha sessiz bir alan sunabilirler. Uçağa ilk ya da son binmenize olanak tanıyabilirler. Bununla birlikte çocuğunuzu meşgul edecek bir takım şeyler bulundurmalısınız yanınızda. Mesela müzik dinlemesi için kulaklık, gürültüyü kısmak ya da basınçtan korumasını sağlayan kulak koruyucuları, kitaplar, rahat bir yolculuk yastığı, sevdiği bir oyuncağı gibi eşyalarınızı yanınıza alarak çocuğunuzun yolculuğunu daha konforlu bir hale getirebilirsiniz.