Türk romanının ilk dönem örneklerinden biri sayılan, ayrıca ilk Türk realist romanı olarak da değerlendirilen Araba Sevdası mizahi ögeler de içerir. Türk klasikleri arasında giren bu roman Tanzimat’la beraber başlanan Batılılaşma adımları, Avrupa’yı şeklen taklit etmekten öteye gidemeyen insanları da beraberinde getirmiştir. Bir iki Fransızca kelime söylemek, Batılılar gibi giyinmek, bu kültürden bîhaber insanların arasında olduğunu görmezden gelerek yaşamak romanın ana unsurlarıdır.

“Hürriyet Şairi” lakabıyla da bilinen Namık Kemal, bu klasik eserinde dış dünyadaki iyi ile kötüyü ayırt edemeyen, çelimsiz bir genç adamın hazin öyküsünü anlatır. Romantizm akımının tesir ettiği İntibah, görece varlıklı bir aileden gelen Ali Bey’in, fesat bir kadına olan aşkı ve ardından başına gelen felaketleri akıcı bir üslupla anlatır.

İlk kez 1901’de yayımlanan ve Türk klasikleri arasında giren Eylül, ilk psikolojik romanımız olarak da değerlendirilir. Bunun sebebi de yazarın ruhsal çözümlemelere olan yoğun ilgisidir. Suad – Süreya – Necip arasında gelişen imkansız aşk sarmalı intihara sürükleyen çatışmalar ekseninde anlatılır.

İlk kez 1935’te Londra’da, ertesi yıl da anadilinde basılan Sinekli Bakkal, II. Abdülhamid’in devleti yönetme biçimini anlatır. Bunun hemen yanında İstanbul Aksaray’daki Sinekli Bakkal sokağının sakinleri ele alınır. Bu sokakta oturan Emine ile Tevfik’in aşk hayatı, evlilikleri, Tevfik Bey’in bir zenne olmasından ötürü Emine Hanım’ın babasının bu ilişkiyi reddetmesi, bunun üzerine Emine’nin sevdiceğine kaçması önemlidir. Ama Emine Hanım da Tevfik Bey’in aymazlığını, çocuksuluğunu daha sonra görecek ve babasının yanına geri dönecektir. Romanın diğer boyutunda da ‘’Genç Türkler’’ adlı örgütün Abdülhamid’in istibdat yönetimini yıkmaya çalışması anlatılmaktadır.

Türk romanının Batılı bir kimliğe ulaşmasında büyük pay sahibi olan Halit Ziya Bey, bu eseriyle dönemin basın – yayın – edebiyat camiasına ilişkin bir klasik ortaya koyar. Ahmet Hamdi Tanpınar’ın ‘’Türkiye’de nesli adına konuşan ilk eser’’ diye tarif ettiği Mai ve Siyah yayıncılık ve edebiyatın İstanbul çevresinde nasıl şekillendiğini göstermesi açısından da çok mühimdir. Roman tarihimizin gerçekten en önemli klasiklerinden biridir.

Nâzım Hikmet’in, uzun bir Anadolu yolculuğu sırasında Türk insanının yüksek ve düşük yanlarını bir arada anlattığı ve Türk klasikleri arasında yerini alan şahane eseridir. Şair bu büyük eserin 66 bin satır olduğunu ifade eder, ancak eserin bazı bölümlerini verdiği arkadaşları, yakalanma korkusuyla kimi bölümleri yok ettiğinden elimize 17 bin satır kalır.